BỔ DƯƠNG HOÀN NGŨ THANG

BỔ DƯƠNG HOÀN NGŨ THANG

1. TỔ THÀNH:

Sinh Hoàng kỳ :120 g

Quy vĩ: 6g

Xích thược 6g

Địa long 3g( bỏ đất)

Xuyên khung 3g

Đào nhân 3g

Hồng hoa 3g.

2. CÁCH DÙNG: cho nước vào sắc, ngày 1 thang, hòa đều chia ra uống 2 lần.

3. CÔNG DỤNG: BỔ KHÍ HOẠT HUYẾT, THÔNG KINH HOẠT LẠC.

4. CHỦ TRỊ:

Di chứng trúng phong. Vương Thị cho rằng: “ phương này là phương chủ trị bán thân bất toại, khẩu nhãn oa tà, ngôn ngữ sáp sít, khóe miệng chảy dãi, đại tiện khô táo, tiểu tiện nhiều lần, di niệu không cầm.

Đối với gần đây người ta dùng điều trị di chứng chảy máu não, di chứng trẻ con tê bì, cùng với các nguyên nhân khác dẫn đến bán thân nán hoán, tải nán, một chi trên hoặc 1 chi dưới mềm yếu, phàm chứng thuộc khí hư huyết ứ đều có thể sử dụng phương này để điều trị.

5. GIAM GIẢM:

+ nếu như đàm nhiều gia bán hạ, thiên trúc hoàng, lấy giáng khí hóa đàm

+ lưỡi cứng, ngôn ngữ bất lợi gia xương bồ, viễn chí, cương tàm để khai khiếu khư phong hóa đàm.

+ bán thân bất toại mà chi dưới làm chủ thì gia ngưu tất, đỗ trọng, tang kí sinh để bổ ích can thận dẫn dược hạ hành.

+ bán thân bất toại lấy thượng chi làm chủ: gia quế chi, tang chi để ôn kinh thông dương, khư phong thông lạc.

+ nếu bán thân bất toại lâu ngày không đỡ, tuy thuộc khí hư huyết ứ mà dùng bổ dương hoàn ngũ thang thì hiệu quả cũng không rõ, nên trọng dụng dược hoạt huyết hóa ứ, tái gia thủy điệt để tăng cường khứ ứ thông lạc.

+ nếu thiên hàn gia phụ tử, quế chi để ôn dương tán hàn/.

+ thiên huyết hư táo nhiệt có thể ra chi mẫu, để thanh nhiệt nhuận táo, có thể giảm chế tính ấm của hoàng kỳ.

+ nếu tỳ vị hư nhược có thể gia đẳng sâm, bạch truật để bổ khí kiện tỳ.

6. PHƯƠNG LUẬN:

Di chứng trúng phong cũng gọi là “thiên khô”, << linh hoạt- thích tiết chân tà>> có viết: “ hư tà thiên làm khách ở nửa người, nếu như xâm nhập sâu, trong thì cư vinh vệ, vinh vệ hơi suy thì chân khí khử, tà khí lưu ở đó, phát thành chứng thiên khô”.

Trên cơ sở lý luận, Vương Thanh Nhậm lại có 1 bước tiến chính xác đề xuất lý luận “ khí hư huyết ứ”. Do khí hư không thể thôi động huyết dịch vận hành, huyết hành lưu trệ, kinh mạch ứ trở, huyết không thể nuôi dưỡng, dẫn đến phát sinh bán thân bất toại, khẩu nhãn oa tà, ngôn ngữ bất lợi.

Bổ dương hoàn ngũ thang lập pháp, lấy bổ khí làm chủ, kiêm hoạt huyết thông lạc. Trong phương trọng dụng hoàng kỳ làm quân, lấy đại bổ vệ khí, khí vượng thì huyết sẽ hành, là dược trị bản vậy.

Chứng khí hư huyết ứ, là do bản hư mà tiêu thực, nếu chỉ  dùng bổ khí thì sợ rằng ứ huyết không được khử, kinh lạc khó thông, cho nên phụ lấy xuyên khung, hồng hoa để trị huyết, xích thược đào nhân để hoạt huyết, lấy đương quy vĩ để dưỡng huyết hoạt huyết, khiến cho khí huyết tiêu tán mà kinh lạc thông sướng, trong phương hoàng kỳ và đương dươi phối ngũ là bài “ đương quy bổ huyết thang”. Lại có tác dụng bổ khi sinh huyết, sợ rằng nguyên nhân do bổ mà khiến cho kinh mạch huyết ứ dẫn đến huyết hư bất túc; cho nên phối ngũ với dược hoạt huyết khứ ứ, khiến cho khử ứ mà không làm tổn thương chính khí, bổ chính mà không ngăn ngại tà, địa long thông kinh hoạt lạc, được hoàng kỳ thì tính di chuyển lại càng tăng, khiến cho đi đến toàn thân mà kinh lạc được chi lưu.

Các vị hỗ tương phối hợp, khiến khí vượng mà huyết hành, ứ tiêu thì mạch thông, kinh mạch thông sướng, chi thể được sự nhu dưỡng, mà khiến cho cơ năng của nửa người được hồi phục, chư chứng dần khỏi.

Bổ dương hoàn ngũ thang chủ yếu điều trị chứng bán thân bất toại, thuộc chính khí suy hư mà dẫn đến huyết mạch bất lợi, cho nên khi sử phương dụng dược, lượng dùng hoàng kỳ nên lớn, nhưng lâm sàng thực nghiệm chứng minh, khi mới bắt đầu liều lượng nên nhỏ, tất cả lượng thuốc nên khởi đầu từ 30-60g, tễ lượng dần dần tăng lớn lên, vả ại sau khi khỏi thì uống tiếp tục thêm 1 giai đoạn, phòng phục phát, Vương Thị cho rằng: mới bị bán thân bất toại, căn cứ bản phương gia phòng phong 3g, uống 4-5 thang thì bỏ đi. Như bệnh nhân đầu tiên bị vậy mà nghe đến hoàng kỳ thì rất sợ hoàng kỳ, thì dùng 30-60g, sau dần dần tăng đến 120g, đến khi hiệu quả vi diệu,ngày dùng 2 thang, như vậy là 240g là 2 thang, uống 5-6 ngày như vậy, mỗi ngày dùng 1 thang, như bệnh 2-3 tháng, các nhà y khác tôn cổ phương dùng hạn lương dược quá nhiều, gia phụ tử 12-15g. như dùng dược tán phong quá nhiều gia đẳng sâm 12-15g, nếu như chưa uống thì không bất tất phải gia. Phép tay tuy là 1 phương thuốc tốt, bệnh lâu ngày khí quá hư, khớp vai rủ xuống 2-3 ngón tay, cơ bắp tay rủ xuống, chân hướng ra ngoài, âm thanh không nói được 1 chữ, là chứng không thể nói được, tuy không đỡ, nhưng uống thường xuyên thì duy trì cho bệnh không nặng thêm. Tuy dùng phương này sau khi đỡ, thì cũng không thể ngừng được luôn hoặc cách 3-5 ngày uống 1 thang, hoặc 7-8 ngày uống 1 thang, nếu ngừng sợ hình thành chứng khí quyết. Trong phương hoàng kỳ bất luận ở địa phương nào, dược vật tổng lại là tươi đều có thể dùng.

Thực nghiệm chứng minh, khi mới dùng phương này thì hiệu quả thường rõ ràng, sau khi đó uống tiếp thì hiệu quả lại giảm từ từ, nhưng hãy theo nguyên phương tiếp tục uống, không nên định mà lại tăng liều hoàng kỳ. Nhất định chú ý tễ lượng của dùng dược, dược khử ứ không nên lớn, dược bổ khí không nên ít, không nên đột nhiên mà ngừng thuốc, ứng dần dần giảm nhỏ lượng thuốc.

Nguồn dịch từ Bác sĩ Nguyễn Tiến Thành